فرمول اولِ تغییر: تغییر با عشق

ذهنیت غلط از تغییر این است که میتوان یک‌مرتبه تغییر کرد و یک شبه ره صدساله را طی نمود.

رفتار انسان برخاسته از اراده اوست. خود اراده ماهیت بسیار پیچیده‌ای دارد و تحلیل آن، ما را به سه عامل می رساند. در شکل‌گیری اراده هرسه عامل دخیل‌اند: مجموعه میل‌ها، مجموعه عادت ها و مجموعه آمایه‌ها (آمایه یک اصطلاح در روانشناسی رفتارگراست که به آمادگی برای عمل گفته می شود.)

هر کدام از این سه عامل طی مدت های بسیار طولانی در نفس انسان انباشته میشوند و آثار خاصی را پدید میآورند.ترکیب این آثار با یکدیگر زمینه شکل گیری رفتارها می شوند.

پس تغییر به این معنا پیچیده و سخت خواهد بود. اما تغییر معنای جدیدی می یابد تک تک لحظه ها مهم و تاثیر گذار میشود حتی کوچک ترین اعمال نقش تعیین کننده ای را در آینده اعمال و در نتیجه تغییر رفتار میگذارد.

با این دیدگاه حدیث حضرت علی در ذهنمان روشن میشود:

خدای تبارک و تعالی چهار چیز را در چهار چیز پنهان داشته است؛ خشنودی خود را در میان طاعتها پس هیچ طاعتی را کوچک مشمار که بسا خوشنودی خداوند در همان باشد و تو ندانی و خشم خود را در میان گناهان پنهان کرده پس هیچ گناهی را کوچک مپندارد که شاید خشم خدا در همان باشد و تو ندانی و...

فقط یک تغییر وجود دارد که آنی و لحظه ای است و آن تغییر بوسیله شدت محبت یا همان عشق است که قواعد آن خیلی در دست ما نیست. این تغییر که بوسیله عنایات محبت آمیز خدا و اولیائش صورت میگیرد جذبه نام دارد و خیلی هم تحت ضابطه در نمیآید. فقط باید خواست و از خدا و اولیائش طلب نمود...

در بین مردم ذهنیت نادرستی دربارۀ تغییر وجود دارد. خیلی ها تصور میکنند همیشه محیط باید تغییر کند تا خودشان نیز تغییر کنند. ساده ترین مثال آن کنکور است که غالبا فکر میکنند که هنگام کنکور همه باید خودشان را با دانش آموز کنکوری هماهنگ کنند.

آیا نگاه قرآن نیز اینچنین است؟

قرآن در دوجا میفرماید خداوند سرنوشت قومی را تغییر نمیدهد مگر آنکه خودشان تغییر کنند. این قاعده در همه روابط خانوادگی و اجتماعی جاریست. چرا همه منتظریم تا دیگران با اخلاق ما خود را تطبیق دهند؟

امام خمینی اگر توانست جامعه را تغییر دهد بدلیل غلبه بر نفسش بود... بخاطر مناجات های سحرش بود... بدلیل مبارزه با خودخواهی هایش بود...

حدیث جالبی از حضرت زهرا(س) داریم که میفرماید: هر کس عبادتش را خالص کند برای خدا خداوند بهترین مصلحت را برایش میفرستد. در نتیجه این تغییر در درون سبب میشود که انسان به بهترین مصلحت و اتفاقات و مقدرات دست یابد.